Το παραμύθι της ελιάς

Το παραμύθι της ελιάς Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε σε μια φτωχογειτονιά ένα φτωχό μα πολύ καλόκαρδο κορίτσι που το έλεγαν Ελιά. Κάθε μέρα η Ελιά γύριζε τη γειτονιά της, έβλεπε τον κόσμο να ζει φτωχός και δυστυχισμένος και γύριζε στο σπίτι της πολύ στενοχωρημένη. Κάτι πρέπει να κάνω να τους βοηθήσω, σκεφτόταν. Κι από την άλλη μέρα κιόλας άρχισε. Βγήκε στη γειτονιά, κράτησε τα παιδιά της γειτόνισσας για να πάει να δουλέψει και να μπορεί να φέρει στα παιδιά της λίγο φαΐ. Μια άλλη μέρα πήγε στη γριούλα που ήταν άρρωστη, της μαγείρεψε, της σκούπισε το σπίτι, την έπλυνε, την ταΐσε. Την άλλη μέρα πάλι έβγαλε τον παράλυτο γέρο με το καρότσι του βόλτα, για να πάρει αέρα και ήλιο. Τα βράδια γύριζε κατάκοπη, μα ευχαριστημένη που είχε καταφέρει να δώσει λίγη χαρά στους φτωχούς ανθρώπους. Οι μέρες περνούσαν κι η Ελιά όλο δούλευε, όσο αδυνάτιζε. Μα έβλεπε πως ότι κι αν έκανε, ο κόσμος ήταν πάντα φτωχός και δυστυχισμένος. Αυτό τη στενοχωρούσε πάρα πολύ κι έτσι στενοχωρημένη κάθισε στην αυλή του σπιτιού της και συλλογιζόταν. - Τι να κάνω, τι να κάνω. Δεν μπορώ να βλέπω τόση δυστυχία. * Το σπουργίτι που την είδε τόσο στενοχωρημένη - και που την αγαπούσε γιατί κάθε μέρα του έριχνε σπόρους και ψίχουλα - δεν άντεξε και πέταξε βαθιά στο δάσος. Εκεί βρήκε την καλή νεράιδα και της είπε: - Τρέξε, καλή νεράιδα, η Ελιά είναι πολύ στενοχωρημένη, χλωμή κι αδύνατη. Η καλή νεράιδα ανήσυχη έτρεξε στην αυλή της Ελιάς και τη ρώτησε: - Τι έχεις, Ελιά μου, κι είσαι τόσο λυπημένη; - Αχ, καλή μου νεράιδα. Δεν μπορώ να βλέπω τόση φτώχεια και δυστυχία γύρω μου. - Και τι θέλεις, δηλαδή; - θέλω να τους γίνω χρήσιμη, θέλω να τους προσφέρω κάτι πολύτιμο που να τους δώσει ζωή και χαρά. -Το θέλεις αλήθεια τόσο πολύ; - Και βέβαια το θέλω, δε βλέπεις πως έλιωσα από τη στενοχώρια μου; - Τότε σταμάτησε να στενοχωριέσαι, θα σε κάνω αυτό που θέλεις. Και τσουπ! την άγγιξε με το ραβδάκι της κι αμέσως η Ελιά έγινε ένα μεγάλο δέντρο, που έβγαλε φύλλα, λουλουδάκια άσπρα, που έγιναν ελιές πράσινες, μωβ, μαύρες. Έπεσαν στη γη, τα κουκούτσια φύτρωσαν, έγιναν δεντράκια και σχημάτισαν ένα μεγάλο ελαιώνα. Ήρθαν οι γείτονες, μάζεψαν τις ελιές, έβγαλαν λάδι, έφαγαν, χόρτασαν, ρόδισαν τα μαγουλά τους, ζωήρεψαν κι άρχισαν να χαμογελούν και να ζουν ευτυχισμένοι. Για να ευχαριστήσουν την ελιά και να της δείξουν την αγάπη τους, πήραν το λάδι τους, το έβαλαν στο καντήλι, για να θυμίζουν στην Παναγιά και στο Χριστό, την καλοσύνη της ελιάς και την αγάπη της για τον κόσμο. Κι η Παναγιά με τη σειρά της την ευλόγησε. Κι ο Χριστός κάτω απ' την ελιά ήρθε και ξεκουράστηκε. Κι εκείνη καμάρωνε ευχαριστημένη στη μέση στον ελαιώνα και φρόντιζε, όταν έρχονται οι άνθρωποι να τη μαζέψουν να 'ναι γεμάτη ελιές, να χορταίνουν οι φτωχοί, και να φωτίζονται απ' τις καντήλες όλες οι εκκλησιές. http://www.paidika.gr/

read more " Το παραμύθι της ελιάς "

Η ιστορία της ελιάς

Η Ιστορια Της Ελιάς

"Γνωρίζοντας το υγρό ατόφιο χρυσάφι", κατά τον ΄Ομηρο  και "το μεγάλο Θεραπευτή", κατά τον Ιπποκράτη Ελιά! Σύμβολο ειρήνης, σοφίας, γονιμότητας, ευημερίας, ευφορίας, τύχης, νίκης. Τρέφει, συντηρεί, προστατεύει, τονώνει, θεραπεύει, εμπνέει. Η ελιά θεωρείται ευλογημένο δένδρο. Ο καρπός της τρώγεται μετά από επεξεργασία και από αυτήν παράγεται το ελαιόλαδο. Τα φύλλα της γίνονται τροφή ζώων. Το ξύλο της χρησιμοποιείται ως καύσιμη ύλη και στην ξυλογλυπτική. Δικαιολογημένα η θέση της στην ιστορία  και στην μυθολογία των λαών της Μεσογείου. Αξίζει να γνωρίσουμε και να μάθουμε την ανεκτίμητη αξία της στη διατροφή,στην υγεία, στον πολιτισμό, δώρο της φύσης, ζωντανή κληρονομιά σε πολλούς τομείς της ζωής μας. Η ιστορία της ελιάς ξεκίνησε πριν 7000 χρόνια, στην περιοχή της Μεσογείου και κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο. Πιθανολογείται από τις διάφορες παραστάσεις στα αγγεία και τους μύθους στην ιστορία των λαών που ζουν γύρω από την Μεσόγειο, ότι πρωτοεμφανίστηκε στη Συρία. Το σίγουρο είναι ότι στον ευρωπαϊκό Μεσογειακό χώρο, ήρθε από την Ελλάδα, από Φοίνικες εμπόρους. Από εκεί πέρασε στην Ιταλία, Γαλλία, Ισπανια, Πορτογαλία, Αμερική, Αυστραλία. Κατά την Ελληνική παράδοση, η πρώτη ελιά φυτεύθηκε στην Ακρόπολη, από την θεά Αθηνά, στο ναό του Ερεχθείου Μορίου Διός και έτσι ονομάστηκε Μορέα ελιά. Αλλοι όμως λένε ότι έχει σχέση με την Κρήτη και συγκεκριμένα με την Κνωσσό, Φαιστό, Ζάκρος. Λέγεται ότι ήταν δώρο της θεάς Αθηνάς στους κατοίκους της πόλης της Αθήνας, όταν φιλονίκησε με τον θεό Ποσειδώνα, για το όνομα της πόλης των Αθηνών. Εκείνοι, σαν ένδειξη ευγνωμοσύνης, έδωσαν το όνομά της στην πόλη τους και αυτή τους δίδαξε την καλλιέργεια της ελιάς. Οι Αθηναίοι στα νομίσματά τους απεικόνιζαν την Αθηνά με στεφάνι ελιάς στο κράνος της και έναν αμφορέα με λάδι ή ένα κλαδί ελιάς. Στα παλάτια της  Κνωσσού, υπήρχαν περισσότερα από 1000 δωμάτια. Σύμφωνα με τη μυθολογία, στα υπόγεια του παλατιού ζούσε φυλακισμένος ο Μινώταυρος, το τέρας με κεφάλι ταύρου και σώμα ανθρώπου. Εκεί υπήρχαν ελαιοθήκες, όπου φυλασσόταν το λάδι (σώζονται μέχρι σήμερα). Μέσα σε αυτές υπήρχαν στέρνες από πέτρα, όπου τοποθετούσαν το λάδι, για να κατακαθίσουν τα διάφορα ξένα στοιχεία που υπήρχαν μέσα του (αυτή είναι μια πρωτόγονη μέθοδος απόσταξης λαδιού). Όταν καθάριζε το λάδι, το μετέφεραν με μια ειδική κουτάλα σε πιθάρια, όπου και αποθηκευόταν. Οι Κρήτες μετά το έκαναν εμπόριο. Στην Ακαδημία υπήρχαν οι 12 ιερές ελιές, οι μορίαι και ο ιερός ελαιώνας, από τον οποίο προερχόταν το λάδι που έδιναν, ως έπαθλο, στους νικητές των Παναθηναίων. Με κλάδο ελιάς ήταν στεφανωμένο το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Διός στην Ολυμπία, έργο του Φειδία και ένα από τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου. Προστάτης των ιερών ελαιοδένδρων ήταν ο Δίας,"ο Μόριος Ζεύς". Τα στηρίγματα της στοάς του Παρθενώνα πατούσαν σε υψηλά βάθρα με ανάγλυφη παράσταση την ιερή ελιά της Αθήνας στον κορμό της οποίας ελισσόταν ένα φίδι. Το ρόπαλο του Ηρακλή ήταν φτιαγμένο από αγριελιά. Όταν ο Ηρακλής ολοκλήρωσε τους 12 άθλους του, έφερε από τη χώρα των Υπερβορείων (μυθικός λαός που πίστευαν ότι κατοικούσε πέρα από τον Βορρά ή στον ουρανό), βλαστάρι ελιάς και το φύτευε στην Ολυμπία. Με τα κλαδιά αυτής της ελιάς στεφάνωναν τους νικητές ολυμπιονίκες. Στο ναό της Ήρας, στην Αρχαία Ολυμπία, υπήρχε μια ελιά, η "καλλιστέφανος ελιά , από την οποία έφτιαχναν τον κότινο (στεφάνι αγριελιάς), με τον οποίο στεφάνωναν τους ολυμπιονίκες και τους έδιναν και μια φιάλη ελαιολάδου ,ως αναγνώριση νίκης.Στους ολυμπιακούς αγώνες της Αθήνας το 2004, στεφάνωσαν τους νικητές πάλι ,με κότινους, - στεφάνι ελιάς, όπως έκαναν και στα αρχαία χρόνια. Η ελιά αναφέρεται και στην Παλαιά Διαθήκη και στο Κοράνι. Μετά τον Κατακλυσμό του Νώε, όπως λέγεται στην Παλαιά Διαθήκη, το περιστέρι που γύρισε από την αναζήτηση ζωής στη στεριά,μετέφερε κλαδί ελιάς,οιωνός ότι η ανθρώπινη ζωή ξανάρχισε στη γη, μετά τη βιβλική καταστροφή. Ιερό δένδρο για τους Έλληνες.Στην αρχαία Αθήνα ,οι Αθηναίοι θεωρούσαν τους εαυτούς τους πολιτισμένουςκαι κρατούσαν κλαδί ελιάς ,ενώ οι βάρβαροι και οι δούλοι κρατούσαν κλαδί βελανιδιάς, ως πρωτόγονος λαός.Με κλάδο ελιάς έρχονταν οι αγγελιοφόροι για σύναψη ειρήνης. Ο Ομηρος την ονόμασε "ατόφιο υγρό χρυσάφι".Οι Έλληνες φιλόσοφοι, ο Διοσκουρίδης, ο Διοκλής, ο Αναξαγόρας, ο Εμπεδοκλής μελέτησαν τις φαρμακευτικές ιδιότητες της ελιάς και την θρεπτική πηγή . Ο Αριστοτέλης αποκάλυψε την επιστήμη της ελαιοπαραγωγής. Ο Σόλων νομοθέτησε, απογορεύοντας να κόβουν πάνω από 2 δέντρα ελιάς τον χρόνο από τους Αθηναϊκούς ελαιώνες, για να προστατεύσει τους ελαιοπαραγωγούς. Οι αρχαίοι Έλληνες άλειφαν τα σώματά τους και τα μαλλιά τους με λάδι ελιάς, για περιποίηση και υγεία. Χρησιμοποιούσαν το ελαιόλαδο για να επουλώσουν πληγές, να θεραπεύσουν ασθένειες. Η ελιά εκτός από θρεπτικές ιδιότητες έχει και φαρμακευτικές. Ο Ιπποκράτης (ο πατέρας της Ιατρικής) την ονομάζει ο "μεγάλος θεραπευτής".Στον Ιπποκράτειο κώδικα αναφέροντα πάνω από 60 θεραπείες της ελιάς. Οι λαοί της Μεσογείου, ως ένδειξη εκτίμησης στην ελιά, διακοσμούσαν πολλά αντικείμενα (αγγεία, κοσμήματα, πέτρες, τοιχογραφίες, ....), με σχέδια ελιάς και καρπούς ελαιοδένδρων. Ο Κωστής Παλαμάς υμνεί την ελιά. Ο Βαν Γκόγκ έφτιαξε πίνακες με απεικόνιση ελιάς. Τα δημοτικά μας τραγούδια μιλούν για την ελιά. Οι Ρωμαίοι έφτιαχναν κοσμήματα από κλαδί ελιάς, ως ανταμοιβή στους επιφανείς πολίτες τους και με τις κατακτήσεις τους βοηθούσαν στην εξάπλωση της ελιάς. Μια τοιχογραφία στα ανάκτορα της Κνωσσού απεικονίζει έναν ελαιώνα. Στον Μυκηναϊκό τάφο του Βαφειού, τα χρυσά ποτήρια κοσμούνται με ελαιόδενδρα. Κατά την ελληνική παράδοση, με την γέννηση ενός παιδιού φύτευαν μια ελιά και όταν το παιδί γινόταν 6 χρονών, η ελιά άρχισε να δίνει τους καρπούς της. Στην Πορτογαλία έδιωχναν τα δαιμόνια με κλαδί ελιάς. Σε άλλα μέρη ραντίζουν με λάδι ελιάς τη γη, για καλή σοδειά. Στην Αίγυπτο πίστευαν ότι η θεά Ίσις, γυναίκα του Όσιρη, κρατούσε μυστική την καλλιέργεια της ελιάς. Στο Χριστιανισμό, στα καντήλια ανάβει λάδι ελιάς. Στο Μυστήριο της Βάπτισης και του Ευχελαίου χρησιμοποιείται το λάδι ελιάς.

read more " Η ιστορία της ελιάς "

Λιοτριβιάρη, άκουσέ με

Λιοτριβιάρη, άκουσέ με

του Βασίλη Φραντζολά

Αυτή την εποχή αρχίζουμε και δίνουμε τη μάχη στην πρώτη γραμμή, στα ελαιοτριβεία, την πιο κρίσιμη μάχη για το λαδάκι μας. Προσπαθούμε να γίνουν οι σωστές κινήσεις και διαδικασίες μέσα πια στο ελαιοτριβείο, αυτές που κρατάνε λιγότερο μεν από μια ώρα αλλά που μπορεί να μας καταστρέψουν τους κόπους των προηγούμενων 8.759 ωρών της χρονιάς που μόλις πέρασε. Μάχη δύσκολη, για πολλούς φαίνεται, από αυτά που διηγούνται, ακατόρθωτη, αλλά που εδώ θα συζητήσουμε πώς μπορούμε να την κερδίσουμε.

Photo: mkhalili@Flickr

- Καλημέρα κύριε Λιοτριβιάρη !
- Καλώς τον!
- Γεια σας, είμαι ο Nώντας ο Λαδοκαμένος και ήρθα να μιλήσουμε για λίγο σχετικά με τις ελιές μου, που σκέπτομαι να σας φέρω την ερχόμενη εβδομάδα, από δω δίπλα, καμιά δεκαριά χιλιόμετρα έξω από την Καλαμάτα.
- Κανένα πρόβλημα, εμείς, θα το ξέρεις, κάνουμε πολύ καλή δουλειά, την καλύτερη γιατί έχουμε και διφασικό λιοτρίβι και βγάζουμε λάδια αστέρια...

- Κύριε Λιοτριβιάρη μου, ξέρετε, είμαι λίγο τσουρουφλισμένος από άλλα λιοτρίβια με αποτέλεσμα και το λάδι μου να έχει χάσει τα ωραία αρώματα και στον λαιμό να μη σε “τσιμπάει” καθόλου και επιπλέον να ταγγίζει γρήγορα μετά από 5-6 μήνες. Έτσι ήθελα να συζητήσουμε πώς μπορώ να έχω εδώ, σε σας, χαμηλές θερμοκρασίες στα νερά στους μαλακτήρες, ας πούμε γύρω στους 30 με 35 βαθμούς, και να με ξεπετάξετε και στα γρήγορα αφού θέλω μόνο 30 λεπτά στην μάλαξη, άντε 40’ το πολύ !
- Τι στο καλό σας έχει πιάσει τώρα τελευταία με τα κρύα νερά και τα τέτοια ; Δεν γίνεται φίλε μου αυτό !
- Μααααα!
- Τι μα - μπορώ να κατεβάσω μόνο για σένα τη θερμοκρασία στο δικό σου μαλακτήρα; Δεν γίνονται αυτά τα πράγματα!

- Ακούστε κύριε Λιοτριβιάρη μου, έχω να σας προτείνω κάτι: Πείτε μου πρώτα τι ώρα ξεκινάτε το ελαιοτριβείο το πρωί; Στις 7; Ωραία λοιπόν, τι θα λέγατε να φέρναμε τις ελιές μας απoβραδίς μέσα στα πλαστικά τελάρα και την άλλη μέρα το πρωί, στις 7, θα είμαστε και εμείς εδώ ώστε να μας πάρετε πρώτους; Έτσι, χωρίς να κάνετε κάτι ειδικό για μας, θα ζεστάνετε τα νερά χαμηλά στους 30 με 35 βαθμούς, ώστε η ζύμη στον μαλακτήρα να μη ξεπεράσει τους 28 βαθμούς μέσα στην μισή ώρα που θέλουμε να μείνουμε στον μαλακτήρα!
- Νομίζω αυτό γίνεται αφού μου το λέτε από τώρα, που δεν έχει αρχίσει η τρέλλα του Νοέμβρη και του Δεκέμβρη.
- Δηλαδή συμφωνείτε; Τέλεια λοιπόν! Άρα μπορώ και εγώ τώρα να φανταστώ ότι θα πάρουμε φέτος επιτέλους ένα υψηλής ποιότητος εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο!

Photo: messolongifields.com

Πιο πέρα άκουγε τον διάλογο προβληματισμένος ένας ντόπιος. Φαινότανε γραμματιζούμενος, σαν τέως Αθηναίος, που κούναγε ελαφρά το κεφάλι του σαν να απορούσε.

- Συγγνώμη, σας ακούω μια ώρα να μιλάτε, εγώ άλλα ξέρω και εσείς θα με τρελάνετε... νομίζω έτσι θα πάρετε πολύ λίγο λάδι και θα μετανιώσετε. Ποιός σας τα είπε αυτά; Πού τα είδατε;
- Φίλε μου, κοίτα. Είναι δυο - τρία βασικά πράγματα που πρέπει να σου τα πω, για να μάθεις και εσύ αλλά κυρίως οι λιοτριβιάρηδες που είναι ξεροκέφαλοι, αδερφέ μου. Εδώ, στην Πελοπόννησο, βέβαια, ακούνε λίγο, άμα πας κάτω στο νησί θα απογοητευτείς, δεν σε ακούει κανένας. Λοιπόν, άμα η θερμοκρασία στο ζυμάρι στον μαλακτήρα αρχίσει να ξεπερνάει τους 28 βαθμούς και βάζει πλώρη για τους 32 ή 35 οι πολυφαινόλες, αυτά τα διαμαντάκια, πάνε περίπατο... γιατί; Θα σου το εξηγήσω: Οι πολυφαινόλες, που είναι μέσα στη ζύμη, είναι όπως λέμε “υδατοδιαλυτές” και διαλύονται μέσα στο νερό άμα η θερμοκρασία ξεπεράσει τους 28 βαθμούς. Έτσι, τελικά, φεύγουν από το λάδι μας και ενώνονται με το νερό και τις πετάμε μαζί με τα απόβλητα, τον κατσίγαρο! 

- Καλά αυτό το κατάλαβα! Μα δεν μου λες, γιατί θες το ζυμάρι να μείνει μόνο τόση λίγη ώρα στον μαλακτήρα; 30 με 40 λεπτά; Φτάνει για να να βγει αρκετό λάδι;
- Ναι φίλε μου. Τα μικρά μικρά σταγονίδια λαδιού που σχηματίστηκαν αρχικά στη ζύμη, αμέσως μετά από τον σπαστήρα, θέλουν το πολύ 30 λεπτά για να ενωθούν αναμεταξύ τους και να φτιάξουν έτσι κανονικές σε μέγεθος σταγόνες, που θα βγουν εύκολα στην φυγοκέντρηση, στο decanter. Όσο αφήνεις το ζυμάρι να γυρίζει παραπάνω από 40 - 45 λεπτά, ούτε λάδι παραπάνω θα πάρεις (άντε ένα 3% ίσως) αλλά και πολλά αρώματα θα χάσεις και υπεροξείδια θα ανεβάσεις. Αυτά λένε τα τεφτέρια και οι επιστημονικές μελέτες στην Ελλάδα, την Ισπανία ή την Ιταλία, αυτά ακριβώς κάνουν στα super ελαιοτριβεία σε όλο τον κόσμο που πουλάνε τα λάδια τους ακριβά και πάνε μπροστά σε βραβεία και τα αυτά!

Έτσι όλοι πλέον φαίνονται ευχαριστημένοι: ο κύριος Λιοτριβιάρης θα ξοδέψει λιγότερα επειδή δεν θα ζεστάνει τα καζάνια του στο φουλ, θα τελειώσει γρήγορα με την παρτίδα και θα πάει στην επόμενη. Το κέρδος του είναι φανερό! Συνήθως βέβαια κάνει 1 και τέταρτο με 1,5 ώρα στον μαλακτήρα και εδώ το λάθος είναι μέγα. Αλλά και ο φίλος μας, κύριος Λαδοκαμμένος, είναι τώρα ευτυχισμένος! Ελπίζει ότι θα βγάλει και αυτός το super ελαιόλαδό του, όπως και τόσοι άλλοι που ακολουθήσανε αυτά τα απλά βηματάκια και κοκορεύονται τώρα με την ανάλυση στο χέρι να μας δείχνουν “οξύτητα 0,15%” και “υπεροξείδια 3,5”! 

Καλή επιτυχία, λοιπόν, σε όλους τους τυχερούς που φέτος έχουνε ελιές στα χωράφια τους και έτσι θα γευτούν το φρέσκο, μυρωδάτο, πικάντικο ελαιόλαδο, όπως βγαίνει λαμπερό αυτή την εποχή από τον διαχωριστήρα.

http://www.bostanistas.gr/

read more " Λιοτριβιάρη, άκουσέ με "

Μαζέψτε τις ελιές νωρίς!

Μαζέψτε τις ελιές νωρίς!

Αυτό το άρθρο είναι αφιερωμένο σε όλους τους Έλληνες

ελαιοπαραγωγοί, διαβάστε προσεκτικά τις παρακάτω συμβουλές και πολλές στο παρελθόν ανείπωτες αλήθειες

Αυτό το άρθρο έχει ληφθεί από botanistas.gr και είναι γραμμένο από τον Βασίλη Φραντζολά

Μαζέψτε τις ελιές νωρίς!

του Βασίλη Φραντζολά

5 Οκτωβρίου 2013 • Θέματα • ελιές, μάζεμα ελιάς, συγκομιδή, πολυφαινόλες

Από πού να αρχίσει και πού να τελειώσει κάποιος με τα προβλήματα που αφορούν την ποιότητα του ελαιόλαδου στη χώρα μας; Από τις λάθος καλλιεργητικές συνήθειες, την καθυστερημένη συγκομιδή του καρπού ή από τις λάθος διαδικασίες που επίμονα ακολουθούνται στα ελληνικά ελαιοτριβεία;

Aς ξεκινήσουμε σήμερα με την καθυστερημένη εποχή συγκομιδής των καρπών. Η 1η Οκτωβρίου είναι η μέρα που ξεκινά η συγκομιδή της ελιάς σε όλα τα ελαιοπαραγωγικά κράτη, πλην της Ελλάδας, δηλαδή η συλλογή ξεκινά και στη Βόρεια Ιταλία, τη Σικελία, το Μπάρι (20 Σεπτεμβρίου), την Κροατία (!), τη Σαουδική Αραβία, την Ισπανία ή την Πορτογαλία. Χωρίς καμμία απολύτως εξαίρεση. Εδώ, δυστυχώς, ακόμα και η 1η Νοεμβρίου θεωρείται ότι είναι πολύ νωρίς για να ξεκινήσουμε, ενώ στην Κρήτη ειδικά η 1η Δεκεμβρίου είναι η επίσημη ημερομηνία έναρξης της συγκομιδής, με τον χορό να σέρνει η Διεύθυνση Γεωργίας του νομού Ηρακλείου, η οποία εκδίδει και την σχετική ανακοίνωση προτρέποντας μάλιστα τους παραγωγούς να συγκομίζουν όταν “ο καρπός θα έχει αποκτήσει χρώμα ιώδες - μαύρο”.

Απίστευτα πράγματα δηλαδή... Αντί να μας διδάσκουν, μας στραβομαθαίνουν - λες και το κάνουν επίτηδες. Σε όλες τις ελαιοπαραγωγικές χώρες υπάρχει πλέον ανταγωνισμός για το ποιος θα παράξει τα πιο φρουτώδη, πικάντικα και πικρούτσικα ελαιόλαδα, επειδή γνωρίζουν ότι το κάψιμο και πικράδα στον λαιμό υποδηλώνουν ακριβώς την ύπαρξη πολυφαινόλων στο ελαιόλαδο. Γιατί τόση πρεμούρα όμως με τις πολυφαινόλες; Απλώς είναι πλέον τεκμηριωμένο επιστημονικά ότι ειδικά μία πολυφαινόλη, που ονομάζεται ολαιοκανθάλη και στην οποία οφείλεται το κάψιμο στο λαιμό, έχει παρόμοια χημική σύσταση και δράση με το γνωστό αντιφλεγμονώδες ibuprofen. Οι επιστήμονες ξέρουν πλέον καλά, ότι οι βλάβες στις καρδιακές αρτηρίες έχουν σαν αιτία την ύπαρξη και ανάπτυξη φλεγμονών τις οποίες οι πολυφαινόλες εμποδίζουν να αναπτυχθούν. Έτσι, με τις πολυφαινόλες στο μυαλό, στους διεθνείς διαγωνισμούς τα βραβεία σαρώνουν τα αρωματικά ελαιόλαδα που είναι πικάντικα, καίνε στον λαιμό και αφήνουν και μια σχετική πικράδα στο στόμα. Αυτές λοιπόν οι περιζήτητες πολύτιμες ουσίες, οι πολυφαινόλες, πέφτουν απότομα, και κατά πολύ, όταν η συλλογή των καρπών ξεκινά καθυστερημένα αρχίζοντας, ας πούμε, από την 15η Νοεμβίου και μετά και συνεχίζοντας μέχρι το Πάσχα. Δηλαδή μαζεύοντας αργά τις ελιές, αφήνουμε να χαθούν μέσα από τον καρπό μια σειρά από εξαιρετικά ωφέλιμες ουσίες, οι οποίες προσφέρουν και προστασία στον ανθρώπινο οργανισμό, εμποδίζοντας την οξείδωση της κακής χοληστερόλης, αλλά κάνουν και πολύ καλό στο ίδιο το ελαιόλαδο, προφυλάσοντας το από τον μεγάλο του εχθρό, την οξείδωση. Ας πούμε ότι οι πολυφαινόλες είναι το “αντιβιοτικό” του ελαιόλαδου.

Ο λόγος που οι Έλληνες παραγωγοί καθυστερούν τη συγκομιδή των καρπών είναι η βεβαιότητα τους ότι έτσι θα πάρουν «περισσότερο λάδι» από την σοδειά τους. Μέγα λάθος κύριοι. Ναι, μέγα λάθος. Αυτό που τους παρασύρει στο λάθος τους, είναι ότι αγνοούν το γεγονός πως ο καρπός από τα μέσα Νοεμβρίου και μετά αρχίζει να αφυδατώνεται συνεχώς, δηλαδή χάνει μέρος από την υγρασία που έχει η ψίχα του. Αυτό βέβαια έχει σαν αποτέλεσμα, όταν ζυγίζουν το ελαιόλαδο που παίρνουν από το ελαιοτριβείο και το συγκρίνουν με το ελαττωμένο πλέον βάρος των καρπών τους, να τους δίνει ένα ψευδές υψηλότερο ποσοστό ελαιοπεριεκτικότητος.

Εκτός από την απώλεια των πολύτιμων πολυφαινόλων, υπάρχουν και πολλές άλλες αρνητικές επιπτώσεις όταν συγκομιδούμε αργά τις ελιές μας. Πρώτον τις εκθέτουμε σε αυξημένο κίνδυνο προσβολής από δάκο όπως π.χ. πρόπερσι, που χάθηκε το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής στον συνεταιρισμό της Κριτσάς στην Κρήτη λόγω εκτεταμένης προσβολής από τον δάκο. Επίσης ο παγετός του Δεκεμβρίου η του Ιανουαρίου είναι ένας κίνδυνος που δεν πρέπει να υποτιμούμε και που πρόπερσι πάλι έγινε η αιτία να χαθούν μεγάλες παραγωγές στην ευρύτερη περιοχή του Ηρακλείου. Αυτές οι δύο επιπτώσεις είναι λίγο - πολύ γνωστές στους παραγωγούς. Η τρίτη είναι συνήθως αγνοούμενη αλλά... οφθαλμοφανής. Έχουμε απώλεια καρπών από φυσιολογική πτώση στο έδαφος - ιδίως αν τύχει να έχουμε δυνατούς ανέμους. Η απώλειες εδώ ξεκινούν, ανάλογα με την ποικιλία, από 15% και φτάνουν το 25% ! Ποιος μέτρησε ποτέ τις ελιές που είναι πεσμένες κάτω από το δέντρο και υπόλόγισε το λάδι που έχασε;

H τέταρτη αρνητική επίπτωση από το καθυστερημένο μάζεμα της ελιάς είναι ίσως και η λιγότερο γνωστή. Σύμφωνα με όλες τις σχετικές μελέτες, αλλά και όπως το αναφέρει με σαφήνεια ο καθηγητής του Α.Π.Θ., Ι. Θεριός, η καθυστερημένη συγκομιδή επιφέρει σχηματισμό σημαντικά μικρότερου αριθμού ανθέων την επόμενη χρονιά αλλά και από αυτά ακόμα, τα λιγότερα άνθη, θα είναι μικρότερο το ποσοστό που θα μετασχηματιστεί τελικά σε καρπούς. Έτσι το πρόσθετο αρνητικό αποτέλεσμα με την καθυστερημένη συλλογή του ελαιόκαρπου, είναι η αύξηση του φαινομένου της παρενιαυτοφορίας, δηλαδή της παραγωγής καρπών μόνο χρονιά παρά χρονιά.

Από τα παραπάνω φαίνεται η ανάγκη να προσεγγίσουμε τους παραγωγούς, αλλά και τα ελαιοτριβεία, ώστε να πειστούν σιγά - σιγά να μαζεύουν τις ελιές νωρίτερα και να τις πηγαίνουν στο ελαιοτριβείο χωρίς καθυστέρηση, όχι μέσα σε σακιά αλλά σε πλαστικά τελάρα, όπως κανουμε με τις βρώσιμες ελιές ή και τα σταφύλια. Για τις αιτίες βέβαια της εμφάνισης πολλαπλών προβλημάτων στον τομέα ελαιοκομία - παραγωγή ελαιολάδου θα επανέλθουμε στο β΄ μέρος με τον τομέα “διαδικασίες στο ελαιοτριβείο”.

botanistas.gr

read more " Μαζέψτε τις ελιές νωρίς! "

Η επίδραση της θερμοκρασίας στη ελιά, βλάστηση,διαφοροποίηση των οφθαλμών, καρποφορία.

του Δρ. Σπύρου Λιονάκη, Γεωπόνου Καθηγητή Δενδροκομίας
Τροπικά, Υποτροπικά & Μεσογειακά Καρποφόρα Δένδρα
Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας Τμήμα Φυτικής Παραγωγής ΤΕΙ Κρήτης
(πρώην Ερευνητή στο Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών φυτών Χανίων)
Email: slionakis@staff.teicrete.gr
Η επίδραση της θερμοκρασίας στη εξάπλωση της καλλιέργειας
της ελιάς, στη βλάστηση, στη διαφοροποίηση των οφθαλμών
και στην καρποφορία της

Kαθοριστικός παράγοντας για την εμπορική καλλιέργεια της
ελιάς είναι η θερμοκρασία στην οποία έχει ιδιαίτερες απαι-
τήσεις. Η ελιά δεν επιβιώνει σε θερμοκρασία κατώτερη των
-12°C, χρειάζεται όμως μια περίοδο χαμηλών θερμοκρασιών για να
γίνει διαφοροποίηση των οφθαλμών της και να παράγει καρπούς.
Με βάση τις απαιτήσεις της ελιάς στην ελαχίστη και μεγίστη θερ-
μοκρασία αλλά και στο ετήσιο εύρος διακύμανσης της, έχει εντοπι-
στεί η καλλιέργεια της στο Βόρειο ημισφαίριο μεταξύ των παραλ-
λήλων 30ο και 45ο του γεωγραφικού πλάτους και στο Νότιο ημι-
σφαίριο μέσα σε μια ευρύτερη ζώνη που περικλείεται μεταξύ των πα-
ραλλήλων 15ο και 41ο οι οποίες έχουν μεσογειακό κλίμα. Σε χα-
μηλότερα γεωγραφικά πλάτη, δηλαδή κοντά στον Ισημερινό (τρο-
πικές περιοχές), ή ελιά αναπτύσσεται μόνο βλαστικά, χωρίς να καρ-
ποφορεί. Η αδυναμία της να καρποφορήσει στις τροπικές περιοχές
αποδίδεται στην έλλειψη επαρκούς χειμερινού ψύχους πού είναι
απαραίτητο για τη διαφοροποίηση των οφθαλμών και το σχηματι-
σμό των ανθέων της. Μπορεί όμως να καρποφορήσει και στις πε-
ριοχές αυτές, αν ικανοποιήσει τις ανάγκες της σε ψύχος, αλλά αυ-
τό μπορεί να συμβεί σπάνια για κάποιες ποικιλίες και μόνο σε πε-
ριοχές με μεγάλο υψόμετρο.
Η ελιά ευδοκιμεί στο μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας. Η ευαι-
σθησία όμως που έχει στους παγετούς περιορίζει την εξάπλωση της
προς βορρά. Οι χειμώνες στη Β. Ελλάδα είναι δριμείς και μπορεί να
νεκρώσουν το δένδρο, έτσι η ελαιοκαλλιέργεια περιορίζεται στη Β.
Ελλάδα στις παραλιακές περιοχές. Όπου ο τόπος είναι βορινός,
ψυχρός και ανεμόπληκτος, η ελιά δεν καλλιεργείται σε υψόμετρο πά-νω από τα 300 μέτρα. Όπου όμως ο τόπος είναι ανατολικός-με-
σημβρινός, ζεστός και προφυλαγμένος από τους ψυχρούς ανέμους,
η καλλιέργεια μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 1.000 μέτρα. Η ελά-
χιστη θερμοκρασία δεν πρέπει να πέφτει κάτω από -7°C, γιατί ζη-
μιώνει τα δένδρα. Αυτό το όριο αποτελεί μια μόνο προσέγγιση, για-
τί η αντοχή των δένδρων εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως
από τη διάρκεια των πολύ χαμηλών θερμοκρασιών, την ατμοσφαι-
ρική υγρασία, την εδαφική υγρασία, τη παρουσία ή την έλλειψη
ανέμων, την ποικιλία της ελιάς, τις καιρικές συνθήκες προ του πα-
γετού, την βλαστική και υγιεινή κατάσταση των δένδρων. Η ζημία
από παγετό μπορεί ακόμα να ποικίλλει από δένδρο σε δένδρο του
ιδίου ελαιώνα ανάλογα με την θρεπτική κατάσταση τους. Αν η πτώ-
ση της θερμοκρασίας είναι σταδιακή, τότε η ελιά μπορεί να αντέ-
ξει μέχρι -12°C χωρίς να ζημιωθεί.
Η ελιά δε θα πρέπει να καλλιεργείται σε περιοχές, όπου ή θερ-
μοκρασία πέφτει συχνά κάτω απ -4 έως -5°C. Οι ανοιξιάτικοι πα-
γετοί, λόγω της όψιμης άνθησης της ελιάς, δεν προκαλούν σοβα-
ρές ζημιές. Μερικές φορές όμως οι πρώιμοι παγετοί της άνοιξης
μπορεί να καταστρέψουν τους μόλις εκπτυσσόμενους οφθαλμούς.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση ή ακόμα και την ολική κατα-
στροφή της προβλεπόμενης παραγωγής. Τέτοιου είδους ζημιά εκ-
δηλώνεται συνήθως με πτώση των εκπτυσσόμενων οφθαλμών.
Οι περιοχές όπου θα καλλιεργηθεί εμπορικά η ελιά πρέπει να
έχουν μια μέση ετήσια θερμοκρασία 15-20°C. Η απόλυτη μεγίστη
θερμοκρασία μπορεί να φθάσει τους 40°C χωρίς να προκαλέσει ζη-
μιές αλλά η ελαχίστη θερμοκρασία δεν πρέπει να πέσει κάτω από
τους -5°C, γιατί οι χαμηλότερες από αυτή θερμοκρασίες μπορεί να
προκαλέσουν σοβαρές ζημιές στα δένδρα. Η μεγαλύτερη συγκέν-
τρωση ελιάς παρατηρείται στις παραμεσόγειες χώρες, όπου ο χει-
μώνας είναι ήπιος και το καλοκαίρι ζεστό και ξηρό. Η φωτοσύνθεση
της ελιάς γενικά αναστέλλεται σε θερμοκρασίες υψηλότερες από
35°C. Πάντως, ποικιλίες ελιάς που έχουν προσαρμοστεί σε υψη-
λές θερμοκρασίες διατηρούν το 70-80% της φωτοσυνθετικής τους
ικανότητας σε 40°C.
Η ελιά καρποφορεί σε βλαστούς ηλικίας ενός έτους. Τον Μάιο
μήνα, κατά την διάρκεια της άνθησης, σχηματίζεται συγχρόνως νέα
βλάστηση (εικόνα 1) η οποία ανάλογα με την ζωηρότητα του δέν-
δρου αποκτά μήκος από λίγα εκατοστά μέχρι και 30-50 εκατοστά.
Πάνω σε αυτή την βλάστηση τον Μάιο μήνα του επόμενου έτους
θα δημιουργηθούν άνθη και στην συνέχεια καρποί. Έτσι η ελιά
καρποφορεί σε βλαστούς που σχηματίστηκαν το προηγούμενο έτος.
Οι πολύ ζωηροί βλαστοί (μεγάλου μήκους) δεν είναι καρποφόροι
(έχουν μόνο βλαστοφόρους οφθαλμούς), οι λιγότερο ζωηροί (μήκους
περίπου 15 εκατοστά) βλαστοί δίνουν ελάχιστους καρπούς (έχουν
λίγους καρποφόρους οφθαλμούς), ενώ οι μικρού μήκους βλαστοί
(μήκος μικρότερο από 10 εκατοστά) δίδουν πολλούς καρπούς (ει-
κόνα 2) επειδή συνήθως όλοι οι οφθαλμοί τους είναι καρποφόροι.
Οι οφθαλμοί είναι μικροί, φέρονται στις μασχάλες των φύλλων
και είναι όλοι βλαστοφόροι ή ξυλοφόροι από τον σχηματισμό τους
(Μάιο – Ιούνιο) μέχρι τον μήνα Φεβρουάριο του επόμενου έτους.
Μετά τον μήνα Φεβρουάριο πάνω στους βλαστούς -που αναπτύχ-
θηκαν κατά τον προηγούμενο Μάιο/ Ιούνιο- σχηματίζονται ανθο-
φόροι οφθαλμοί οι οποίοι προήλθαν από βλαστοφόρους μετά από
μια διαδικασία που ονομάζεται «Διαφοροποίηση». Οι βλαστοφόροι
οφθαλμοί εξελίσσονται σε ανθοφόρους οι οποίοι δίδουν ανθοτα-
ξίες και τελικά καρπούς με την επίδραση ορισμένων παραγόντων
ο σπουδαιότερος από τους οποίους είναι η θερμοκρασία.
Ο κύκλος καρποφορίας στην ελιά ο οποίος ολοκληρώνεται σε

Εικόνα 1. Ανθοταξίες και νέα βλάστηση εμφανίζονται 
συγχρόνως την άνοιξη

Εικόνα 2. Οι μικρού και μέτριου μήκους βλαστοί δίδουν καρπούς.

Εικόνα 3. Μόνο 1-5% των ανθέων δίδουν καρπούς

Εικόνα 4. Ανθοταξίες και νέα βλάστηση 

τέσσερα στάδια, δηλαδή τη βλάστηση, τη διαφοροποίηση και την
ανάπτυξη των ανθικών μερών, τη καρπόδεση και την ωρίμανση των
καρπών διαρκεί ένα χρόνο, σε αντίθεση με τα φυλλοβόλα οπωρο-
φόρα, των οποίων ο κύκλος αυτός διαρκεί περίπου δύο χρόνια. Η
ολοκλήρωση κάθε σταδίου του κύκλου καρποφορίας αποτελεί προ-
ϋπόθεση ομαλής εισόδου στο αμέσως επόμενο στάδιο, ενώ και τα
τέσσερα στάδια εξαρτώνται από ποικίλους παράγοντες, ικανούς να
επηρεάσουν θετικά και αρνητικά κάθε ένα από αυτά (θερμοκρασία,
λίπανση, εδαφική υγρασία, κλπ).
Ο σχηματισμός ανθοταξιών στην ελιά γίνεται από τον Ιανουάριο
έως αρχές Ιουνίου. Η κρίσιμη περίοδος ανθογονίας φαίνεται να εί-
ναι οι μήνες Ιανουάριος και Φεβρουάριος όπου γίνονται φυσιολογι-
κές μεταβολές που μετατρέπουν το μερίστωμα από βλαστικό σε αν-
θικό. Κατά το τέλος του χειμώνα αρχές της άνοιξης, περίπου 2.5 μή-
νες πριν την ανθοφορία (από αρχές Μαρτίου περίπου) αρχίζουν να
εμφανίζονται στους οφθαλμούς οι πρώτες μορφολογικές μεταβολές,
που οδηγούν στο σχηματισμό των ανθοταξιών (διαφοροποίηση).
Υπάρχουν δύο τύποι ανθέων σε κάθε ποικιλία, τα ερμαφρόδιτα (φυ-
σιολογικά ή τέλεια) σε ποσοστό 1-5% και τα στημονοφόρα (ατελή)
σε ποσοστό 95-99%. Μόνο τα ερμαφρόδιτα (τέλεια) άνθη δίδουν
καρπούς (εικόνα 3) και το ποσοστό τους είναι μεγαλύτερο όσο πλη-
ρέστερη είναι η διαφοροποίηση των βλαστοφόρων οφθαλμών σε αν-
θοφόρους.
Η ελιά είναι από τα λίγα αειθαλή καρποφόρα που χρειάζονται
την επίδραση του ψύχους για να ανθίσουν. Οι οφθαλμοί που σχη-
ματίζονται το καλοκαίρι έχουν ανάγκη από χαμηλές θερμοκρασίες
το χειμώνα για να διαφοροποιηθούν σε ανθοταξίες. Σύμφωνα με
έρευνα που έχει γίνει, η ελιά απαιτεί τουλάχιστον 10 εβδομάδες θερ-
μοκρασία κάτω από 16°C για πλήρη διαφοροποίηση των βλαστο-
φόρων οφθαλμών σε ανθοφόρους. Όλες οι ποικιλίες δεν είναι το
ίδιο απαιτητικές στο χειμερινό ψύχος για την διαφοροποίηση των
βλαστοφόρων οφθαλμών τους. Οι ποικιλίες επίσης διαφέρουν και ως
προς το επίπεδο των θερμοκρασιών που επιδρούν ευνοϊκά για άν-
θηση. Το ανώτερο όριο θερμοκρασιών στο οποίο μπορούν να σχη-
ματισθούν άνθη στις ποικιλίες "Κορωνέϊκη", "Μεγαρίτικη", "Κολο-
βή", "Πατρών" και "Κερκύρας" είναι 16°C, ενώ στις ποικιλίες "Αμ-
φίσσης" και "Χονδρολιά Χαλκιδικής" είναι 12°C. Οι ποικιλίες "Αμ-
φίσσης" και "Χονδρολιά Χαλκιδικής" ανθίζουν ικανοποιητικά όταν
περάσουν το χειμώνα έξω στο ύπαιθρο, ενώ η άνθηση είναι περιο-
ρισμένη ή μηδαμινή εάν παραμείνουν κατά την ίδια περίοδο σε θερ-
μοκρασία πάνω από 10°C. Άλλη έρευνα έχει δείξει ότι το ελαι-
όδεντρο ανθοφορεί κανονικά και δένει καρπούς μόνον όταν εκτεθεί
σε θερμοκρασία κατώτερη από 7.2°C για 1.200 ώρες και ότι ελαι-
όδεντρα, πού δεν εκτέθηκαν καθόλου σε θερμοκρασία κατώτερη των
7.2°C, καθ' όλη τη χειμερινή περίοδο, δεν σχημάτισαν άνθη παρά
την κανονική τους βλάστηση. Γενική είναι ή παραδοχή ότι μετά από
χιόνια και βαρυχειμωνιά, ακολουθεί καλή ανθοφορία και καρποφο-
ρία. Μερικές όμως ποικιλίες ελιάς, μεταξύ των οποίων η "Κορωνέϊ-
κη", η "Μεγαρίτικη", η "Κέρκυρας", η "Κολοβή" και η "Πατρών"
καρποφορούν άφθονα σε περιοχές με ήπιο κλίμα όπου η μέση θερ-
μοκρασία τον χειμώνα δεν κατεβαίνει κάτω από τους 10°C. Η μη
ικανοποίηση των αναγκών σε χαμηλές θερμοκρασίες οδηγεί σε ατε-
λή διαφοροποίηση των ανθοφόρων οφθαλμών και επομένως σε μει-
ωμένη καρπόδεση. Επειδή η ελιά καλλιεργείται σε πολλές περιοχές
της χώρας με διαφορετικές θερμοκρασίες χειμώνα, θα πρέπει κατά
την εκλογή των ποικιλιών να λαμβάνονται υπόψη εκτός των άλλων
στοιχείων και οι απαιτήσεις στις χαμηλές θερμοκρασίες. Ποικιλίες
ελιάς που απαιτούν ψύχος για πολύ χρόνο (π.χ. "Χονδρολιά Χαλκι-
δικής" και "Αμφίσσης") δεν είναι παραγωγικές σε περιοχές με θερ-
μό χειμώνα (π.χ. σε παραθαλάσσιες περιοχές της Κρήτης).
Απαραίτητη προϋπόθεση για μια καλή παραγωγή στην ελιά είναι
να έχει προηγηθεί πλήρης διαφοροποίηση των ανθοφόρων οφθαλ-
μών. Κάποιες χρονιές, συνήθως προς το τέλος Μαρτίου - αρχές
Απριλίου (περίοδος που ευρίσκεται σε πρόοδο η διαφοροποίηση
των οφθαλμών), πνέουν νότιοι θερμοί άνεμοι για μερικές ημέρες κυ-
ρίως σε περιοχές της νότιας Ελλάδας με αποτέλεσμα να επικρατούν
υψηλές θερμοκρασίες κατά την περίοδο αυτή. Οι θερμοί αυτοί άνε-
μοι επιταχύνουν την έκπτυξη των οφθαλμών πριν να έχει ολοκλη-
ρωθεί η διαφοροποίηση τους με αποτέλεσμα να είναι μειωμένη η
κομπόδεση στην άνθηση που προκύπτει και επομένως να έχουμε μι-
κρή παραγωγή. Ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες (μέση θερμοκρα-
σία ημέρας/νύκτας πάνω από 15°C) επεκράτησαν για αρκετές ημέ-
ρες κατά τον Δεκέμβριο 2009 και Ιανουάριο 2010 σε πολλές περιο-
χές της Ελλάδας που οδήγησαν στην εμφάνιση ανθοταξιών και νέ-
ας βλάστησης (εικόνες 4 και 5) σε δένδρα τα οποία συνήθως δεν
είχαν παραγωγή τον προηγούμενο χρόνο. Τόσο οι ανθοταξίες όσο
και η νέα βλάστηση, λόγω της πρώιμης εμφάνισης τους, έχουν ευαι-
σθησία σε τυχόν πρώιμους παγετούς της άνοιξης. Εφόσον δεν κα-
ταστραφούν από παγετό οι ανθοταξίες αυτές -οι οποίες έχουν πα-
ραχθεί από δένδρα τα οποία δεν είχαν δεχθεί προηγουμένως αρκε-
τό ψύχος- είναι αβέβαιο αν θα δώσουν τέλεια άνθη την ερχόμενη
άνοιξη (2010) και στη συνέχεια καρπούς.
Η ελιά σχηματίζει νέους βλαστούς με ελαχίστη θερμοκρασία
10.5°C ως 11°C και μέση 15°C και όταν θα έχει δεχθεί θερμικό σύ-
νολο 750°C που υποδηλώνει το άθροισμα των μέσων θερμοκρασιών
κάθε ημέρας. Οι καλύτερες θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της άν-
θησης είναι 18-20°C και κατά την καρπόδεση 20-22°C. Η αρίστη
θερμοκρασία από την καρπόδεση μέχρι την έναρξη ωρίμανσης του
καρπού κυμαίνεται από 22-25°C, ενώ η αρίστη θερμοκρασία μετά
την έναρξη ωρίμανσης του καρπού μέχρι την συγκομιδή είναι 18°C
και η ελαχίστη 15°C. Ηλιόλουστο και ζεστό Φθινόπωρο ευνοεί τη
συγκέντρωση λαδιού στους καρπούς, ενώ βροχερός και ψυχρός και-
ρός κατά την περίοδο αυτή έχει αρνητική επίδραση. Η διαδικασία
ωρίμανσης του καρπού μειώνεται όταν η θερμοκρασία πέσει κάτω
από τους 10°C και διακόπτεται κάτω από 5°C.
Οι ανοιξιάτικοι παγετοί, δεν είναι περιοριστικός παράγοντας στη
καλλιέργειας της ελιάς λόγω της όψιμης άνθησης της, ενώ οι πολύ υψη-
λές θερμοκρασίες αναστέλλουν τη νέα βλάστηση, επηρεάζουν το σχη-
ματισμό των ανθέων και την ανάπτυξη και ωρίμανση του καρπού.
Θερμοκρασίες χαμηλές μέχρι 0°C, δεν προκαλούν σοβαρή ζημιά στον
ελαιόκαρπο. Σε αυτή την περίπτωση ό ελαιόκαρπος συρρικνώνεται,
αλλά ή συρρίκνωση δεν είναι μόνιμη και ό ελαιόκαρπος επανακτά τη
φυσιολογική σπαργή του εφόσον δεν μεσολαβήσουν αργότερα παγε-
τοί. Σε χαμηλότερες όμως θερμοκρασίες, μέχρι -2°C έως -4°C διάρ-
κειας μιας ώρας, ο ελαιόκαρπος συρρικνώνεται μόνιμα. Ο πράσινος
ελαιόκαρπος είναι πιο ευαίσθητος από το μαύρο και λαμβάνει καφέ
χρώμα μετά από παγετό. Ο παγωμένος ελαιόκαρπος συρρικνώνεται
και δεν επανακτά τη φυσιολογική σπαργή του. Οι παγωμένοι καρ-
ποί, ανεξάρτητα αν είναι πράσινοι ή μαύροι, είναι ακατάλληλοι για κον-
σερβοποίηση, είναι όμως κατάλληλοι για ελαιοποίηση.


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Γεωργία-Κτηνοτροφία. 2002. Τεύχος 3. Αφιέρωμα: Ελαιοκομία
Θεριός, Ι. Ν., 2005. Ελαιοκομία. Εκδόσεις Γαρταγάνη.
Μπαλατσούρας, Γ. 1984. Σύγχρονη ελαιοκομία: Το ελαιόδεντρο. Τόμος πρώτος,
Εκδόσεις Ν. Μαυρομάτης & Σια ΕΠΕ.
Ποντίκης, Κ. 1992. Ελαιοκομία. Εκδόσεις Α. Σταμούλη.
Πορλίγγης, Ι. Χ. 1972. Η επίδραση των θερμοκρασιών του φθινοπώρου και του χει-
μώνος επί της διαφοροποιήσεως ταξιανθιών και της καρποφορίας ελληνικών τινών
ποικιλιών ελαίας. ανθήσεως και το ασυμβίβαστον πέντε ελληνικών ποικιλιών ελαί-
ας. Επιστημονική Επετηρίς Γεωπονικής και Δασολογικής Σχολής Αριστοτέλειου Πα-
νεπιστημίου Θεσσαλονίκης. 15: 289-309.
Πορλίγγης, Ι. Χ. και Ντόγρας Κ. Χ. 1969. Ο χρόνος διαφοροποιήσεως του άνθους
της ελαίας και η σχέσις αυτού προς την θερμοκρασίαν και την ποικιλίαν. Επιστημο-
νική Επετηρίς Γεωπονικής και Δασολογικής Σχολής. 13: 321-341.
Σφακιωτάκης, Ε. 1996. Μαθήματα ελαιοκομίας. Εκδόσεις typo MAN.

Ελια & Ελαιολαδο

read more " Η επίδραση της θερμοκρασίας στη ελιά, βλάστηση,διαφοροποίηση των οφθαλμών, καρποφορία. "