ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ:ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΕΙΟΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ

ΟΙ ΝΕΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΥΓΕΙΟΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ==Aπο την ημεριδα που διοργανωσε η εταιρεια ''ΚΑΣΕΛ'' στην Λακωνια η οποια δραστηροποιειται στον χωρο του λαδιου

ΟΙ ΝΕΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΥΓΕΙΟΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ
==========================================================================





MΑΓΙΑΤΗΣ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ
Επίκουρος καθηγητής 

Πανεπιστήμιο Αθηνών,

Τμήμα Φαρμακευτικής
=================================================================

Φαρμακογνωσία (Φάρμακο και γνώση) είναι η επιστήμη της μελέτης φυσικών πηγών φαρμάκων είτε για θεραπεία είτε για προστασία της υγείας. Ιστορικά αυτή η γνώση είναι αποτέλεσμα δοκιμών σε ανθρώπους Στα μάτια μου ο καρπός της ελιάς και το ελαιόλαδο είναι ένα φάρμακο που καταναλώνεται τόσο συχνά στη Μεσογειακή διατροφή που ξεχνάμε τον κρίσιμο ρόλο του στην υγεία μας. Πλήθος τροφίμων έχουν ήδη αναγνωριστεί επίσημα από τον ευρωπαικό οργανισμό φαρμάκων ως φάρμακα φυσικής προέλευσης (τσαι, σκόρδο, σόγια κτλ).
Τρόφιμο ή φάρμακο; Το ελαιόλαδο δεν είναι ένα απλό τρόφιμο ούτε μια απλή πηγή λιπιδίων Περιέχει μοναδικά μικροσυστατικά με ιδιόμορφη χημική δομή που εισέρχονται στο ανθρώπινο σώμα μέσω της καθημερινής διατροφής και έχουν επίδραση στην υγεία μας. Η μόνη γνωστή εδώδιμη πηγή αυτών των εξειδικευμένων χημικών συστατικών είναι ο καρπός της ελιάς και το ελαιόλαδο Το ελαιόλαδο βρίσκεται στο ενδιάμεσο μεταξύ τροφίμου και φαρμάκου-άριστο παράδειγμα Ιπποκρατικής ιατρικής
Ελιά- ελαιόλαδο Ο Διοσκουρίδης και μετά από αυτόν όλοι οι αρχαίοι γιατροί συνιστούν ότι το καλύτερα αποτελέσματα στην υγεία προέρχονται από το φρέσκο ελαιόλαδο από ανώριμες ελιές και από συγκεκριμένες ποικιλίες Πλήθος ιατρικών εφαρμογών Πολλές αναφορές μιλούν για χρήση σε πονόδοντους ή κεφαλαλγίες Προφανείς ενδείξεις για αντιφλεγμονώδη δράση
Dioscorides
ΓΙΑΤΙ;;; Γιατί ο Διοσκουρίδης ξεχωρίζει τα λάδια ανάλογα με τη δράση τους στην υγεία; Με μια συγχρονη φαρμακολογική άποψη θα περιμέναμε ότι οι δραστικές ουσίες του λαδιού είτε δεν υπάρχουν σε όλα τα λάδια είτε υπάρχουν σε διαφορετική συγκέντρωση. Κλασσική φαρμακογνωστική περίπτωση διαφορετικών χημειοτύπων ή εποχιακής διακύμανσης
Olive harvest.
Pot of the 6th century BC.
Ελαιοκανθάλη H ελαιοκανθάλη (decarboxymethyl ligstroside aglycone) (Oleocanthal) έχει αντιφλεγμονώδη δράση ανάλογη του Ibuprofen Αναστολέας COX1 και COX2 Αναστολή της εξέλιξης της νόσου Alzheimer Αντιμετώπιση ρευματοειδούς αρθρίτιδας Αντιογκογόνος δράση Χρόνια έκθεση σε χαμηλές δόσεις αντιφλεγμονωδών ουσιών όπως η ελαιοκανθάλη προσφέρει προστασία έναντι των καρδιαγγειακών παθήσεων και της γήρανσης Η ελαιοκανθάλη είναι υπεύθυνη για την αίσθηση καψίματος στο λαιμό (pungency) που είναι χαρακτηριστική του αγουρελαίου. "Phytochemistry: Ibuprofen-like activity in extra-virgin olive oil." Beauchamp, Gary K. et al. Nature (2005), 437(7055), 45-46
Ελαιασίνη

Η ελαιασίνη έχει
δομή ανάλογη με την
ελαιοκανθάλη. Είναι
παράγωγο της
υδροξυτυροσόλη και
είναι η πιο ισχυρή
αντιοξειδωτική
ουσία του
ελαιολάδου
Εστίαση σε ελαιοκανθάλη και ελαιασίνη Και οι δύο ουσίες έχουν μεγάλες τεχνικές δυσκολίες στην χημική τους ανάλυση. Αναπτύξαμε μια καινούρια χημική μέθοδο NMR για τον προσδιορσιμό των δυο ουσιών με στόχο να δούμε τις διαφορές μεταξύ των λαδιών και να τα ταξινομήσουμε με βάση την επίδραση τους στην υγεία. Η μέθοδος εφαρμόστηκε σε >250 μονοποικιλιακά εμπορικά λάδια από την Ελλάδα και την Καλιφόρνια για μια περίοδο δυο ετών.
Τα πλεονεκτήματα της νέας μεθόδου High throughput. Η ανάλυση παίρνει 5 λέπτά για την εκχύλιση και 50 sec για τη λήψη του φάσματος Όχι standards Όχι calibration Μικρό κόστος αναλωσίμων Μειονέκτημα: απαιτείται 600MHz NMR (~600.000 euro)
Σύγκριση ανάμεσα στα ολικά εκχυλίσματα έξτρα
παρθένων ελαιολάδων
I.S
Υψηλής ποιότητας
Χαμηλής ποιότητας
Εμφανείς διαφορές Κάθε ποικιλία εμφανίζει το δικό της προφίλ Α: Κορωνέικη (τυπική) B: Κορωνέικη (μη τυπική) C: Mission variety, D: Μεγαρίτικη
Επίδραση της θερμοκρασίας μάλαξης Ίδια ποικιλία, ίδια γεωγραφική προέλευση, ίδια εποχή συλλογής διαφορετική θερμοκρασία μάλαξης στο ίδιο ελαιοτριβείο
Υψηλή θερμοκρασία
Χαμηλή θερμοκρασία
Ελαιόλαδο και NMR Το 1H-NMR αποτελεί ένα πανίσχυρο εργαλείο για την αξιολόγηση της ποιότητας του ελαιολάδου και για την υποστήριξη των αξιώσεων υγείας (health claims) Άμεση μέτρηση Το άθροισμα ελαιοκανθάλης+ελαιασίνη αποτελεί ένα νέο κριτήριο ποιότητας στο ελαιόλαδο (D1) Διάκριση προέλευσης ελαιολάδου
O νέος δείκτης Αν και απαιτείται συνέχιση της έρευνας ένας νέος δείκτης για το χαρακτηρισμό των έξτρα παρθένων ελαιολάδων D1= oleocanthal+oleacein D2=oleocanthal/oleacein
φαίνεται να είναι αναγκαίος. D προς τιμή του UC Davis και των ανθρώπων που πίστεψαν στην ιδέα μας
Ταξινόμηση των έξτρα παρθένων ελαιολάδων με βάση το δείκτη D1 Oleocanthal+oleacin= D1 σχετίζεται με την ποικιλίας της ελιάς και την επεξεργασία στο ελαιοτριβείο Η Κορωνέικη που αποτελεί το 70% των δέντρων στην Ελλάδα έδωσε τις υψηλότερες τιμές Η θρούμπα Θάσου σε πολύ υψηλό επίπεδο Ελιά Χαλκιδικής?????
0,00
100,00
200,00
300,00
400,00
500,00
600,00
0,00
50,00
100,00
150,00
200,00
250,00
300,00
350,00
oleocanthal+oleacein mg/Kg
oleacein mg/Kg

ADRAMYTINI
ATHENOLIA
KORONEIKI
MANAKI
MEGARITIKI
THROUBA
KOLOVI
Oleocanthal/oleacin = D2 δείκτης που σχετίζεται με την ποικιλία (γενετικά καθορισμένος) Oleocanthal and oleacein content of a selected group coming from Koroneiki variety from a narrow geographic origin (Messinia, Greece) showing that the ratio between both compounds is relatively stable independently from harvest time and olive mill conditions. In Koroneiki variety the oleacein:oleocanthal ratio was 0.56±0.19 While in most other Greek varieties was lower 0.35±0.14
D1 και οργανοληπτικές ιδιότητες Σε συνεργασία με το TEI Καλαμάτας συσχετίσαμε τη γευσιγνωστική αξιολόγηση με το δείκτη D1 και μπορέσαμε να προβλέψουμε το βαθμό πικραδας και pungency με βάση τη συγκέντρωση της ελαιοκανθάλης και ελαιασίνης.
Οι δέκα υψηλότερες συγκεντρώσεις σε ελληνικά δείγματα (όλα προερχόμενα από Κορωνέικη ποικιλία)
Origin
Harvest
Oleocanthal mg/Kg
Oleacein mg/Kg
D1
D2
Paros
October 2011
355.0
146.5
501.4
0.39
Messinia
November 2011
196.5
291.7
488.2
1.42
Messinia
November 2011
212.1
259.4
471.5
1.17
Messinia
November 2011
215.0
217.2
432.2
0.96
Messinia
November 2011
281.0
126.4
407.4
0.42
Messinia
November 2011
236.2
164.0
400.2
0.66
Zakynthos
November 2010
198.3
197.2
395.4
0.95
Lakonia
November 2011
258.0
104.8
362.8
0.38
Messinia
November 2011
183.9
164.1
348.0
0.85
Messinia
November 2011
199.7
148.3
348.0
0.70
ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΚΑΣΕΛΛ Παραγωγή 2011-2012
Ποικιλία
Ελαιοκανθάλη mg/Kg
Ελαιασίνη mg/Kg
ΠΓΕ ΦΙΛΑΙΟΣ
Κορωνέικη/Αθηνολιά
258
104.8
Συνεταιρισμός Παντάνασσα
Αθηνολιά
158.1
56.8
Συνεταιρισμός Αγ.Δημητρίου
Αθηνολιά
185.1
118.3
Συνεταιρισμός Αγ.Δημητρίου
Κορωνέικη
179.7
76.4
Συνεταιρισμός Νομιών
Κορωνέικη
212.1
121.1
Ελαιοκανθάλη Ακολουθώντας τις αρχαίες συνταγές πρόσφατα ανιχνεύσαμε ποικιλίες λαδιού με περιεκτικότητα >700 mg/Kg oleocanthal Αποτέλεσμα που προέκυψε από έλεγχο σε πάνω από >250 διαφορετικά λάδια (ποικιλία+γεωγραφική προέλευση+εποχή συλλογής+επεξεργασία) 25 gr λαδιού την ημέρα παρέχουν >15 mg ελαιοκανθάλης
Έκπληξη
Κύρια ευρήματα 1. Υπάρχει μεγάλη διακύμανση της συγκέντρωσης ελαιοκανθάλης και ελαιασίνης ανάμεσα στα δείγματα που μελετήθηκαν, από μη ανιχνεύσιμη ως 355 mg/Kg και το άθροισμα τους (index D1) από 0 ως 501 mg/Kg. 2. Υπάρχουν ποικιλίες που ανεξάρτητα από γεωγραφική προέλευση και εποχή συλλογής παράγουν λάδι με μικρή περιεκτικότητα στις βιοδραστικές ουσίες 3. Υπάρχει θετική συσχέτιση με την πρόωρη συγκομιδή. 4. Ακόμα και 18 μήνες μετά τη συγκομιδή ένα καλό λάδι διατηρεί υψηλή συγκέντρωση ελαιοκανθάλης και ελαιασίνης .
Συμπεράσματα Όλα τα έξτρα παρθένα λάδια δεν είναι τα ίδια!! Ορισμένα λάδια εμφανίζουν πολύ μεγάλη δυναμική ως υγειοπροστατευτικοί παράγοντες Προτείνουμε ένα νέο δείκτη για την εκτίμηση των υγειοπροστατευτικών ιδιοτήτων του λαδιού.
Ο νέος ευρωπαικός κανονισμός 5 mg υδροξυτυροσόλης και παραγώγων της (σύμπλεγμα ελευρωπαίνης και τυροσόλης) την ημέρα προσφέρει προστασία από την οξείδωση της LDL. Η ελαιοκανθάλη και η ελαιασίνη είναι οι δυο κυριότερες μορφές συζευγμένης υδροξυτυροσόλης και τυροσόλης στα ελληνικά λάδια. Με τη μέθοδο που έχουμε αναπτύξει μπορούμε να μετρήσουμε όλες τις ουσίες που αφορά ο κανονισμός και να δώσουμε σε κάθε παραγωγό τα στοιχεία που χρειάζεται για να κάνει health claims στην ετικέτα του.
Health claims=καλύτερη τιμή; Tα λάδια που περιέχουν υψηλές συγκεντρώσεις υδροξυτυροσόλης και παραγώγων της θα μπορούν να φέρουν στην ετικέτα ισχυρισμούς υγείας και έτσι να πετύχουν καλύτερη τιμή. Οι ασθενείς με καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν ένα νέο target group για το λάδι Οι καταναλωτές πρέπει να εκπαιδευτούν να αποδέχονται την αξία αλλά και τη γεύση αυτών των λαδιών. Δυσκολο έργο η παραγωγή λαδιού με υψηλές πολυφαινόλες και ισορροπημένη γεύση.
Στο μέλλον… Παραγωγή εκχυλισμάτων ελαιολάδου για φαρμακευτική χρήση Ανάπτυξη μιας νέας φτηνής και γρήγορης μεθόδου για τη μέτρηση των βιοδραστικών συστατικών ακόμα και μέσα στο λιοτρίβι Ανάπτυξη νέων βιολειτουργικών τροφίμων με βάση ειδικά επιλεγμένα λάδια Ανάπτυξη νέων καλλυντικών από λάδι και φυτικά εκχυλίσματα με βάση αρχαίες συνταγές
Στο μέλλον Κλινικές δοκιμές με ειδικά επιλεγμένα ελληνικά λάδια. Όχι γενικά πλούσια σε πολυφαινόλες αλλά πλούσια σε συγκεκριμένες πολυφαινόλες (πχ ελαιοκανθάλη ή ελαιασίνη) Πρέπει να αποδείξουμε και άλλες υγειοπροστατευτικές ή θεραπευτικές ιδιότητες του λαδιού και όχι μόνο ότι έχει σχέση με την LDL Σταδιακά να προετοιμάσουμε το έδαφος για την αναγνώριση του ελαιολάδου ως herbal medicine, φάρμακο φυτικής προέλευσης και την είσοδο του στο φαρμακείο
Το φύλλο της ελιάς έγινε ήδη επίσημα αποδεκτό ως herbal medicine από τον EMA. Θυμηθείτε το σκάνδαλο της φραπελιάς…….
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Φαρμακευτικής


Ευχαριστίες Dr. Eλένη Μέλλιου (Univ. of Athens, liaison to UC Davis olive center) Αγγελική Σκάντζαρη Eυαγγελία Κάρκουλα Dan Flynn (UC Davis olive center) Jerry Dallas (UC Davis NMR) AGROCERT (GREECE) Mανιατάκειο ίδρυμα Γ. Κασαπίδης